Wantrouwen jegens politiek en politici is niet van gisteren. Het is altijd zo geweest - zo lang als de democratie bestaat - en het is dus zelfs vanzelfsprekend te noemen. Eigenlijk is dat heel goed te begrijpen, omdat wantrouwen een natuurlijk symptoom is van hoe politiek vorm gegeven wordt. Alles wat met politiek te maken heeft, berust namelijk op een gezamenlijk fundament: strijd.

Strijd om de macht. Strijd om controle - dat is immers wat regeren betekent. Strijd om te winnen en niet te verliezen. Of het nu gaat om de strijd om de stem van de kiezer die naar de stembus wandelt of de strijd binnen je eigen politieke partij en je positie op de kandidatenlijst. Politiek is doordrenkt van symptomen die allemaal te herleiden zijn naar strijd. Zelfs hoe men in de politieke arena spreekt bewijst dit fundament - de strijd met woorden, oftewel het debat. Niet zo gek dus dat wantrouwen een van de symptomen is.

Elke verkiezing weer beloven politici dat ze dit wantrouwen wegnemen. Hoe nobel en hoe goed bedoeld en oprecht de intenties soms ook zijn, het wantrouwen blijft zo lang de strijd blijft. En de strijd blijft omdat elke politicus deze in stand houdt. Daarom is het meer dan tijd om afscheid te nemen van wat ik zou willen noemen: carrière-politici. Politiek is namelijk te belangrijk om over te laten aan carrière-politici.

Democratie en haar politiek zijn van ons allemaal omdat ze de mens horen te dienen. Zeker niet andersom. En het is dus geen sector, business of branche waar je in gaat werken. Carriere -politici zijn mensen die in de politiek stappen en ambitie hebben ten aanzien van de posities die te bekleden zijn in de politiek. Niks mis met ambities, vooral als deze betrekking hebben op ideeën, vernieuwingen en plannen, maar zelfs dan - door het paradigma van strijd - ontkomt de huidige politicus niet aan het zijn of, op z'n minst, worden van een carrière-politicus. De politiek trekt namelijk elke speler in de strijd en al snel groeit het inzicht bij elke politicus dat je een positie moet winnen om van betekenis te kunnen zijn, om zo gezegd macht te hebben.

Het is eigenlijk al heel zichtbaar, kijk naar mensen die hun ambitie uitspreken voor een positie. Denk aan mensen die zich kandideren voor lijsttrekker, Tweede Kamerlid of - de hoogst haalbare positie in de politiek van strijd - premier worden van het land. Zij kandideren zich voor een positie, want de strijd zal moeten uitwijzen of ze winnen. Mensen die zich uitspreken over hun ambitie voor een zekere positie zijn per definitie carrière-politicus, en dragen daarmee bij aan de instandhouding van de strijd. Zonder de mens achter elke huidige politicus te kort te willen doen - sommige oud-collega's zijn me zelfs dierbaar - maar elk van hen houdt het wantrouwen in de politiek in stand.

De sleutel om dit wantrouwen als sneeuw voor de zon te doen smelten is het stoppen van de strijd. Te beginnen met de strijd in woorden, hoe in de politiek met elkaar gesproken wordt - over belangrijke thema's die mens en samenleving in het hart raken - het debat moet vervangen worden door dialoog. Van debat naar dialoog - oftewel van strijd naar verbinding.

Meer dan ooit moeten we toegeven dat er een ernstig gebrek aan menselijke connectie is in de politiek. Meer dan ooit verlangen we naar politiek die begrip en effectieve oplossingen voor sociale kwesties creëert. Politiek waar mensen vertrouwen in hebben. Politiek die mensen dichter tot elkaar brengt. Het is tijd om het debat - de strijd van de monologen - te vervangen door dialoog. Dialoog betekent menselijke verbinding en dus ook wederzijds respect. Dialoog betekent meer dan luisteren met je oren, het gaat voorbij denken en het spreken gaat samen met bewustzijn van de kracht van woorden en hoe ze geuit worden. Vorm en inhoud zijn twee gelijkwaardige peilers van democratie.

Onze samenleving, onze systemen, zo ook onze democratie staan aan de vooravond van een transitie. Een transitie die vraagt van carrière-politici om plaats te maken voor mensen die geen positie in de politiek ambiëren, maar mensen die een bijdrage willen en kunnen leveren in de transitie van strijd naar verbinding. Te beginnen, van debat naar dialoog en daarvoor zullen mensen zich moeten gaan interesseren in de politiek, die er nu juist weinig tot niets van moeten hebben. Maar wij hebben ze nodig, want dat onze democratie en haar politiek aan verandering toe zijn, is evident.

Wassila Hachchi

10 december 2020