Niet De Kiezer Is Gek
Het gebrek aan vertrouwen in de politiek is niet de schuld van de kiezer. Bekende oplossingen die, veelal door politici, worden aangedragen om “de democratie te redden” - zoals kiesdrempels, fusies van partijen, referenda en burgerfora - tonen slechts aan dat het probleem niet wordt begrepen. Er is geen crisis van de democratie, er is een crisis van politieke partijen. Zij zitten op een doodlopend spoor.
Deze woorden deel ik met hoogleraar politicologie Tom van der Meer. Terecht schrijft hij in zijn boek “Niet de kiezer is gek” dat niet de kiezers of de instituties het probleem zijn. Het vertrouwen van mensen in de democratie is groot, maar net zo groot of zelfs nog groter is het wantrouwen in de uitvoering: politici en politieke partijen van waaruit zij opereren.
Wantrouwen tot op bepaalde hoogte is gezond, omdat het betekent dat de kiezer doet wat hij of zij moet doen: volksvertegenwoordigers kritisch volgen en vervolgens een keuze maken. Maar dat is niet waar het hier om gaat. Het wantrouwen jegens politici en de politiek is gegroeid tot een alarmerend niveau.
Net zo alarmerend is de groei van de macht van politieke partijen. Politieke partijen zijn oppermachtig geworden. Het is bijna een democratische dictatuur te noemen, met bijbehorende zorgwekkende symptomen zoals karaktermoorden, dolkstoten, afrekeningen en onveilige werkomgeving oftewel angstcultuur. Ik spreek uit eigen ervaring - lees hier het hele verhaal over mijn vertrek uit de politiek.
Binnen een politieke partij ligt de macht bij de zogeheten “top van de partij” - een handje vol mensen die zich verschuilen achter “de partij” en alles behalve transparant opereren in de macht. Deze “partijhiërarchie” heeft van politieke partijen een broedplaats voor carrière-politici gemaakt. Carrière-politici zijn mensen die gedreven worden door positie, status, geld en macht.
Tweede Kamerleden zijn op papier onafhankelijk denkende mensen, die afgaan op hun eigen oordeel en afweging, maar in de praktijk trekt de (top van de) politieke partij aan de touwtjes. Dit brengt niet het beste in onze volksvertegenwoordigers naar boven, maar het zorgt ook niet voor de beste volksvertegenwoordigers. Volksvertegenwoordigers worden geworven op basis van hun loyaliteit aan de politieke partij, zij worden beoordeeld door de partij en uiteindelijk rekent niet de kiezer, maar de partij met ze af.
Er zijn duidelijke signalen genoeg dat er iets moet veranderen. Met slechts “een nieuwe generatie politici” komen we er niet. De tijd van schijnoplossingen is voorbij - oplossingen die het bestaande systeem als uitgangspunt nemen en van daaruit verbeteringen beloven. De beste oplossing is vaak het meest eenvoudig: respecteer de Grondwet, schaf politieke partijen af en kies voor herinvoering onafhankelijke volksvertegenwoordigers. Geef mensen vertrouwen in de politiek.
Laat politieke partijen weer gewoon “politieke debatclubs” zijn of kiesverenigingen die zich achter bepaalde onafhankelijke volksvertegenwoordigers scharen. Laat de kiezer puur en alleen een persoon kiezen als zijn of haar volksvertegenwoordiger. Het afschaffen van politieke partijen en herinvoering van onafhankelijke volksvertegenwoordigers, zorgt voor verbetering van (controle op) macht, (het spel van de) politiek en (de rol van de) media. Zo krijgen we 150 echte volksvertegenwoordigers met politiek van verbinding: Van Debat Naar Dialoog.
Eerder heb ik het beroemde D'66 Appèl in een eigentijds jasje gestoken, het wordt tijd om Hans van Mierlo's "ontploffingstheorie" ook in een eigentijds jasje te steken. D66 moet worden opgeheven zodra zij de herinvoering van onafhankelijke volksvertegenwoordigers tot stand heeft gebracht. Zoals Hans zelf destijds letterlijk heeft gezegd: "D66 verdwijnt wanneer we het huidige politieke stelsel mee hebben helpen opblazen."
Ik heb het eerder gezegd en ik blijf het zeggen: het is tijd voor een nieuw krankzinnig avontuur.
14 juli 2023