Kabinet Rutte IV is gevallen. Er komen vervroegd Tweede Kamerverkiezingen. Het is weer tijd van open deuren, lege leuzen en holle slogans. Wantrouwen in de politiek en jegens politici is niet van gisteren. Het is een gegeven en - te triest voor woorden - het is zelfs vanzelfsprekend te noemen. De kern van het probleem: politieke partijen. Scherper verwoord: “de top van politieke partijen” - oftewel een handje vol mensen die zich verschuilen achter “de partij” en alles behalve transparant opereren in de macht.

Wie bepaalt of een politicus zijn of haar werk goed doet? Wie beloont of straft een Tweede Kamerlid? Wie maakt de kandidatenlijst voor verkiezingen op? Wie kiest de machthebbers die zitting mogen nemen in het kabinet? Wie kiest ministers of staatssecretarissen? Wie oefent zwaar invloed uit op hoe Tweede Kamerleden hun taak uit oefenen? Wie geeft aan of iemand in de politiek mag terugkeren en wie niet? Wie beloont of straft? Wie kiest de waarden? En wie meet met verschillende maten, als het gaat om deze waarden?

Juist, (de top van) politieke partijen. Het is alarmerend hoe de macht van politieke partijen groeit en blijft groeien. Nog alarmerender is hoe er omgegaan wordt met de symptomen van deze zorgwekkende ontwikkeling - zoals me-too affaires, racisme, discriminatie, karaktermoorden, dolkstoten, afrekeningen en onveilige werkomgeving. Het zijn tekenen van machtspolitiek ten koste van alles met bijbehorende angstcultuur. De zetel van een Tweede Kamerlid is al lange tijd slechts in de grondwet - dus alleen op papier - een zetel van een volksvertegenwoordiger. We hebben geen onafhankelijke volksvertegenwoordigers. Politieke partijen - een broedplaats voor carrière-politici - zwaaien de scepter in onze democratie.

De Grondwet is helder: wij hebben 150 volksvertegenwoordigers. De leden van de Tweede Kamer zijn er voor het hele Nederlandse volk. Alleen het probleem is dat in de praktijk de leden (bewust of onbewust gedwongen) in de eerste plaats er zijn voor hun politieke partij. De grondwet kent geen politieke partijen! Politieke partijen hebben in 1917 de macht gegrepen en zijn sindsdien systemen geworden die onze democratie, op z'n zachtst gezegd, ondermijnen en, sterk gezegd, beschadigen. Voor politieke partijen is macht de bestemming, strijd het vehikel en angst de brandstof met als resultaat: wantrouwen, oftewel een ernstig gebrek aan menselijke verbinding. Niet verrassend dus dat mensen politici en de politiek wantrouwen.

Het boek van Jos Verveen "Baantjesjagers, leugenaars en zakkenvullers" is een aanrader om meer inzicht te krijgen in hoe de politiek onder leiding van politieke partijen functioneert - van lokaal tot landelijk. Het staat bol van voorbeelden en onderbouwingen van hoe politieke partijen zich tot machtsbeluste systemen hebben ontwikkeld, met perverse prikkels, waar enkel carrière-politici zich als een vis in het water voelen. Carrière-politici zijn mensen die gedreven worden door positie, status, geld en macht. Het is dan ook niet zo gek dat in de politiek authentiek, menselijk en verbindend leiderschap simpelweg ontbreekt. Ik spreek uit eigen ervaring - lees hier het hele verhaal over mijn vertrek uit de politiek.

Het afschaffen van politieke partijen en herinvoering van onafhankelijke volksvertegenwoordigers, zorgt voor verbetering van (controle op) macht, (het spel van de) politiek en (de rol van de) media. Niet zoveel mogelijk zetels halen wordt het doel, maar een echte volksvertegenwoordiger zijn is wat gaat tellen. De politiek gaat daarmee mensen aantrekken, die nu niets moeten hebben van politiek; (gedrag van) een carrière-politicus verdwijnt als sneeuw voor de zon. Volksvertegenwoordiger zijn is een roeping, geen baan!

De achterhaalde spelregels, het verouderde paradigma van angst en ernstige gebrek aan menselijke verbinding - waar politieke partijen en hun carrière-politici in gedijen - zullen plaats maken voor onafhankelijke volksvertegenwoordigers met politiek van verbinding: Van Debat Naar Dialoog. Democratische vernieuwing die leidt tot vertrouwen van mensen in de politiek. Democratische vernieuwing is waarom D66 ooit is opgericht. Democratische vernieuwing is waarom ik D66’er ben.

Eerder heb ik het beroemde D'66 Appèl in een eigentijds jasje gestoken, het wordt tijd om Hans van Mierlo's "ontploffingstheorie" ook in een eigentijds jasje te steken. D66 moet worden opgeheven zodra zij de herinvoering van onafhankelijke volksvertegenwoordigers tot stand heeft gebracht. Zoals Hans zelf destijds letterlijk heeft gezegd: "D66 verdwijnt wanneer we het huidige politieke stelsel mee hebben helpen opblazen." Ik heb het eerder gezegd en ik blijf het zeggen: het is tijd voor een nieuw krankzinnig avontuur.

Wassila Hachchi

7 juli 2023