Als angst regeert...
...verliest de democratie. Als machtspolitiek zegeviert, verliest de democratie. Als democratische vernieuwing en daarmee gepaard gaande nieuwe politiek uitblijven, verliest de democratie. Sigrid, gefeliciteerd met de 4 zetelwinst voor D66. Maar betekent dit ook dat de democratie wint? De zetelwinst is immers ten koste van progressief Nederland gehaald, verbleekt ietwat bij de versplintering in het hart van de democratie en daarnaast geeft de grootste winnaar Forum voor Democratie een duidelijk signaal af, om maar niet te spreken over de forse groei samen met de andere radicalen. Ik zie zelf dan ook nog geen reden om op tafel te dansen. Pas als de democratie wint, laten we dan samen als Democraten 66 dansen op tafel. Dat is waar Hans van Mierlo's krankzinnig avontuur voor staat. Laat deze Tweede Kamerverkiezingen - ondanks de zetelwinst voor D66 - geen verlies voor de democratie zijn. Hoe?
Laat ik eerst met je delen wat Democraat 66 zijn betekent voor mij. Als Democraat heb ik idealen om "macht over het volk, macht voor de Staat" te doorbreken. Idealen die sterker en belangrijker zijn dan het eigen bestaansrecht als partij - Hans' zogeheten "ontploffingstheorie". Zetelwinst is geen doel op zich, wat telt is de agenda met als doel democratische vernieuwing, en zetelwinst is slechts een middel. Als Democraat houd ik scherp voor ogen hoe onze democratie en haar politiek functioneert. Als Democraat word ik woest als de machtspartijen verkiezingen zien als een strijd van winnaars en verliezers, en daarmee zetelwinst tot doel maken. En als Democraat breekt mijn hart als ik zie dat politieke partijen politieke macht verheffen tot grondbeginsel.
Ik herken in onze huidige partij D66 nog weinig terug van de beweging die destijds in 1966 gestart is om de gevestigde orde, het machtssysteem, uit te dagen en de positie van de burger te versterken. Pieter Omtzigt en Thierry Baudet's Forum voor Democratie, proberen in de buurt te komen bij deze idealen, maar zijn inhoudelijk zwak tot bedroevend zwak vergeleken met de grondbeginselen van de Democraten 66. Ik maak mij zorgen dat ik niet alleen de beweging D'66 niet meer herken in D66, sterker nog, als leider van D66 ben jij zelf onderdeel van het machtssysteem en draag je bewust of onbewust bij - onder andere met het coronabeleid als meest recente voorbeeld - aan het vergroten van de kloof tussen de gevestigde orde en de burger. Maak jij je hier geen zorgen over? Maak jij je geen zorgen over het groeiend wantrouwen tussen burgers onderling, waardoor angst de boventoon voert en democratische vernieuwing uitgeschakeld wordt?
Democratische vernieuwing hoeft niet abstract, hoogdravend of ingewikkeld te zijn. Met het gedachtengoed van de oprichters scherp op mijn netvlies, heb ik vorig jaar het D'66 Appèl in een eigentijds jasje gestoken. De kern is en blijft Democraten 66 zijn een beweging voor en door de mensen. We moeten meer dan ooit toegeven dat er in de politiek een ernstig gebrek aan menselijke verbinding is. Meer dan ooit verlangen we naar politiek die begrip en effectieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken creëert. Politiek waar mensen in vertrouwen. Politiek die mensen dichter bij elkaar brengt. Politiek die de kracht van woorden niet gebruikt om te strijden maar verbinden. Van debat naar dialoog. Dit betekent een afscheid van het achterhaalde paradigma van winnaars en verliezers. Het paradigma van veldslagen. Het paradigma van monologen. Dit betekent het begin van een krankzinnig avontuur.
Onder het leiderschap van Alexander Pechtold heeft D66 zich ingevochten om een politieke machtspartij te worden. Met als gevolg zetelwinst ruim 10 jaar op rij tot de dag van vandaag en - de keerzijde van machtspolitiek - het los laten van de grondbeginselen van de Democraten 66 door democratische vernieuwing niet meer pal op de agenda te zetten. De pijnlijke affaires van "me too" tot racisme en discriminatie zijn je niet ontgaan. Ik kan uit eigen ervaring delen dat dit ook een keerzijde is van machtspolitiek, die tot perverse prikkels leidt en zelfs een angstcultuur creëert. Mijn persoonlijke ervaringen met deze angstcultuur binnen D66 en het verliezen van menselijke verbinding heb ik in 2018 gedeeld - wat jou moet aanspreken, gezien jouw oproep in de campagne aan vrouwen en meisjes om je mond niet te houden.
Het is mij nooit te doen om affaires breed uit te meten, mij is het wel te doen of er daadwerkelijk verandering komt. Vandaar dat ik altijd het juiste moment afwacht om mij uit te spreken. Dat doe ik nu ook: Sigrid, trek je handen niet af en blijf persoonlijk betrokken bij de aanpak van de angstcultuur binnen D66. Laat je nieuw leiderschap zich eerst tonen binnen onze eigen partij. Laat zien dat het je menens is, als je zegt pal te staan voor de campagne leus "laat iedereen vrij, maar niemand vallen". Wie zich bewezen heeft in eigen huis, verdient alle steun om het land te leiden - niet andersom. Dan vind je mij, en vast velen met mij die gisteren niet op D66 hebben gestemd, aan je zijde.
18 maart 2021