Persoonlijkheidscultus in de Politiek
Als democraat kreeg ik de afgelopen week post. Eerst per email. Daarna een boekje en een poster. Voor mij de spreekwoordelijke druppel. Na de zoveelste documentaire en het zoveelste tv-optreden. Er ging slechts één gedachte door mij heen. Een gedachte die ik hierbij van me afschrijf: De persoonlijkheidscultus in de politiek is doorgeslagen. Als D66'er zie ik dit van dichtbij in mijn eigen partij, met Sigrid Kaag aan het roer, maar het geldt voor elke politieke partij, van elke politieke kleur.
De persoon van de politicus lijkt belangrijker dan waartoe de politicus als functie ooit tot leven is geroepen: de vertegenwoordiger zijn die de kiezer helpt meer invloed te hebben op zijn overheid. Inderdaad, de overheid dient de mensen, en niet andersom. Als democraat in hart en nieren, zou ik zeggen, de politicus heeft maar één fundamenteel bestaansrecht: continue bepalen welke democratische vernieuwing nodig is. Waarom? Omdat de manier waarop onze democratie vormgegeven wordt, bepaalt hoe effectief we de maatschappelijke vraagstukken samen oplossen. Omdat de manier waarop onze democratie vormgegeven wordt, het draagvlak bepaalt voor elk besluit dat de machthebbers - via gekozen vertegenwoordigers - nemen, met soms vergaande consequenties in ons dagelijks leven. Omdat de manier waarop onze democratie vormgegeven wordt, bepaalt of macht en gezag hand in hand blijven gaan.
We hoeven niet terug naar een tijd waarin enkel partijprogramma's en ideologieën centraal staan. Wel zijn we nu doorgeslagen in het idealiseren en vereren van de persoon achter de politicus. Dat wordt pijnlijk duidelijk als de persoon in kwestie door de zittende macht gelanceerd wordt als persoon die "nieuw leiderschap" vertegenwoordigt. Dit is geen aanval op Sigrid Kaag als persoon. Maar help mij begrijpen hoe het begrip "nieuw leiderschap" te verenigen met een politicus die zittend machthebber is. D66 is, in 1966, opgericht met als fundamenteel grondbeginsel: democratische vernieuwing. Tenenkrommend als je het doorziet, pijnlijk als je democraat bent en je zorgen maakt in deze tijden waarin mensen hunkeren naar hernieuwd vertrouwen in onze democratie en haar politiek.
Als ik het heb over democratische vernieuwing dan doel ik niet op hoogdravende, complexe of abstracte veranderingen. Dan doel ik op iets dat essentiëler is dan de gekozen Burgemeester en Minister-President - voorstellen die juist bijdragen aan de persoonlijkheidscultus die we juist mogen minderen. De democratische vernieuwing en de nieuwe politiek dient - ongeacht de politieke kleur - menselijke verbinding centraal te stellen. De kracht van woorden niet meer misbruiken om het verschil met de ander te vergroten - om de zogeheten politieke strijd te winnen - maar woorden gebruiken om te verbinden - en daarin de maatschappelijke oplossingen te vinden. Van debat naar dialoog.
Dialoog is krachtiger dan een debat ooit kan zijn. Dialoog begint bij het zelf. Inzicht in je angsten, deze durven delen en daarmee continue leren kwetsbaarheid te omarmen om zo samen met de ander tot de kern te komen van elk vraagstuk. Vaak zal blijken dat vele vraagstukken zich zelf oplossen, enkel doordat dialoog plaatsvindt. Deze democratische vernieuwing vergt slechts één ding: dat elk mens de dialoog omarmt. Communiceren met menselijke verbinding is niet moeilijk, het valt te leren. Ik zou graag de gehele Tweede Kamer trainen - ongeacht de politieke kleur - zodat iedereen zich de kunst van de dialoog eigen kan maken. Communiceren met menselijke verbinding is de sleutel voor een beter Nederland.
Het is meer dan tijd voor democratische vernieuwing. Mijn pleidooi is niet van gisteren en gericht aan een ieder, ongeacht politieke kleur. Het is meer dan tijd voor nieuwe politiek. Het kan mij - en velen met mij - niet schelen of mijn vertegenwoordiger man of vrouw is, zwart of wit, jong of oud. Van die dingen. Het kan mij wél heel veel schelen of mijn vertegenwoordiger vanuit de wil tot oprechte menselijke verbinding zijn of haar rol in de democratie en haar politiek vervult, omdat dat een fundamenteel positieve impact op onze democratie en samenleving zal hebben.
5 Februari 2021